Үржил:
Амьд биеийн өөртэйгөө ижил удам төрүүлэх чанарыг үржил гэнэ.
Эсийн үржил:
Эс нь үржих чадвартай бөгөөд эсийн үржил нь хуваагдлаар явагдана.
Эсийн үржил \Митоз хуваагдал\:
4. Телофаз
3. Анафаз
2. Метафаз
1. Профаз
Интерфаз \Бэлтгэл шат\
Хромосомын ДНХ хоѐр дахин нэмэгдэнэ
Цитоплазмын доторх органойдуудын тоо олшроно
Эсийн хуваагдлын үед зарцуулагдах эрчим хүчний эх үүсвэр болдог ГФА нийлэгжинэ
1. Профазын шат
Бөөмийн эзэлхүүн томроно
Бөөмийн дотор хромосомууд тодорч улмаар эрчлэгдэн мушгирч бүдүүрч богиносно
Бөөмийн бүрхүүл уусан алга болж хромосомууд цитоплазм дотор эмх замбараагүй байрлана
Эсийн центроиль эсийн хоѐр туйл руу салж очно
2. Метафазын шат
Хромосомууд эсийн төв хэсэгт ойртон экваторын дагуу эмх замбараатай байрлана
Ээрүүл хэлбэрт биеийн утсанд центромерээр бэхлэгдэж, хромосом тус бүрийг бүрдүүлдэг хос хроматид нь эсийн хоѐр туйл руу салж эхлэнэ
3. Анафазын шат
Ээрүүлийн утаслагуудын агших хөдөлгөөний үр дүнд хроматидууд \төл хромосомууд\ нь эсийн хоѐр туйл руу салж очно
Энэ үед ГФА-ын эрчим хүч зарцуулагдана
4. Телофазын шат
Эсийн туйлууд дээр очсон хромосомуудын эрчлээс суларч үзэгдэхгүй болно
Эндоплазмын торлогийн мембранаас бөөмийн бүрхүүл дахин бий болно
Үүссэн бөөмүүдийг дагаж цитоплазм тасархайтан хуваагдсанаар хоѐр төл эс үүснэ
Мейоз хуваагдал:
Нэг эсийг хоѐр дахин хуваах хуваагдал юм. Хуваагдал бүр нь митозтой ижил профаз, метафаз, анафаз, телофаз гэсэн дөрвөн үе шатаас тогтдог.
Мейозын 1-р хуваагдал:
Интерфаз – ДНХ нийлэгжиж, хромосомын тоо хоѐр дахин нэмэгдэнэ.
Профаз 1
- Хромосом эрчлэгдэн мушгирна.
- Гомолог хромосомууд бие биедээ ойртон нийлэх бөгөөд энэ үзэгдлийг конъюгаци гэнэ.
- Конъюгацийн үед тэдгээрийн мөрүүд хоорондоо орооцолдох боломжтой бөгөөд ингэснээр гомолог хромосомууд ижил хэсгээ \генээ\ солилцдог байна. Энэ үйл явцыг кроссинговер гэнэ.
Метафаз 1
- Хромосомын эрчлэгдэх үйл явц дээд цэгтээ хүрнэ.
- Хромосомууд эсийн төвд ирж эмх цэгцтэй байрлана.
- Эсийн хуваагдлын утаслагууд хромосомын центромертэй холбогдоно.
Анафаз 1
- Хуваагдлын утаслагуудын агшилтаар хоѐр хроматид бүхий бүтэн хромосом салж эсийн хоѐр талын туйлд очдог.
Телофаз 1
- Бөөмийн бүрхүүл үүснэ.
- Цитоплазм тасархайтан хуваагдсанаар хоѐр төл эс үүснэ.
- Төл эсэд гомолог бус хромосомоос нэг бүтэн хромосом очно.
Мейозын 2-р хуваагдал:
Профаз 2
- 1-р хуваагдал дуусахад ДНХ-гийн нийлэгжил явалгүйгээр шууд хоѐрдугаар хуваагдал эхлэх бөгөөд профазын шат түргэн зуур явагдаж өнгөрнө.
- Центройлууд эсийн хоѐр талд очно.
- Эрүүлийн утаслаг үүснэ.
Метафаз 2
- Хоѐр хроматид агуулсан хромосомууд экваторын хавтгайд жигдрэн байрлаж, улмаар ээрүүл хэлбэрт биеийн утаслагт бэхлэгдэнэ.
Анафаз 2
- Бүтэн хромосомыг бүрдүүлж байгаа хромотидууд салж, нэг хромосомын хоѐр хроматид эсийн хоѐр талын туйл руу шилжиж очно. Ингэснээр хос хромосом бүрдэхгүй, дан бүрдэлтэй болно.
Телофаз 2
- Бөөмийн бүрхүүл үүснэ.
- Цитоплазм тасархайтан хуваагдснаар дан хромосомын бүрдэлтэй дөрвөн төл эс үүснэ.
